DEYİMLER SÖZLÜĞÜ
DEYİMLER 
-A-
* Abacı kebeci : Olur olmaz kimseler,ne olduğu belirsiz kişiler
* Abanmak : Birine yük olmak,onun sırtından geçinmek
* Acemilik etmek : Düşüncesizce hareket etmek
* Açık bono vermek : Bir kimseye,istediği gibi davranma yetkisi vermek
* Adama benzemek : Düzelmek,göze hoş görünmek
* Af buyurunuz : Özür dilemeyi ifade eden bir deyim
* Agop'un kazı gibi yutmak : Önüne konulan her yemeği çabuk yemek
* Ağız gevşekliği : Sır tutmak hali
* Ah edip eh işitmek : Daima feryat etmek
* Ak sakaldan yok sakala gelmek : Çok yaşlanmak
* Alavere dalavere,Kürt Mehmet nöbete : Bir işte bütün yükü, sorumluluğu yetersiz kişiye bırakma durumunda söylenir.
* Allah hakkı için : Doğruyu söylemesi istenen kimseye verilen söz
* Amma da yaptın : Olmayacak bir şey söyledin anlamında.
* Arabayı düze çıkartmak : Sonunda işini kolaylaştırmak
* Astarı yüzünden pahalı : Gerçek değerinden fazlaya mal olmak
* Aşüftelik etmek : Hafif ve işveli davranmak
* Atma Recep din kardeşiyiz : Biz birbirimizin ne olduğunu biliriz' anlamında kullanılır.
* Ayvaz kasap hepsi bir hesap : Hepsi aynı hesaba geliyor anlamında.
* Azrail olmak : Çok korkulu ve zorba olmak
B-
* Baba,baba değil iskele babası : Saygı duyulmayan,hayırsız baba
* Başına feleğin tokmağı inmek : Bir felakete uğramak
* Bela aramak : Kavga sebebi yaratmak.
* Ben sarhoş,yolcu sarhoş : Herkesin garip bir tutum içinde bulunduğunu anlatmak için kullanılır.
* Beyni sulanmak : Bunamak.
* Bıyıkları balta kesmez olmak : Güçlü olmak,kimseden korkmamak
* Bızdık : Ufak çocuk
* Binin yarısı beş yüz o da ben de yok : Düşünceli kimseleri avutmak için teselli mahiyetinde söylenir.
* Bir avuç toprak olmak : Ölmek
* Bir çırpıda : O anda
* Boşlamak : İlgisiz davranmak,ilgiyi kesmek
* Boyunun ölçüsünü almak : Biri tarafından ağzının payı verilmek
* Bulanık suda balık avlamak : Karışıklıktan yararlanıp menfaatini kollamak
* Burnu kokuyu iyi almak : Her şeyi önceden sezmek
* Büyüklük göstermek : Bağışlamak
* Büyük söylemek : Övünmek
C-
* Cafer ağanın abdest suyu : Tatsız,tuzsuz
* Caka yapmak : Gösteriş yapmak
* Cana işlemek : Çok tesir etmek
* Can atmak : Çok istemek
* Can ciğer : Samimi
* Candan yanmış : Adamakıllı tutulmuş
* Canı burnuna gelmek : Bir işte çok eziyet ve sıkıntı çekmek
* Canını şeytana satmak : Kötü işlerle uğraşmak
* Canın sağ olsun : Bir ziyan için söylenen teselli sözü
* Ceddine okumak : Soyuna sövmek
* Ceffel kalem etmek : Hemen hüküm vermek
* Cephe almak : Düşmanca hal takınmak
* Cıcığı çıkmak : Çok hırpalanmak
* Ciğeri beş para etmez : Değersiz kişi
* Cihan alem bilmek : Herkes tarafından bilinmek
* Cin fikirli : Çok zeki,açıkgöz
* Cumbadak dalmak : Ani olarak girmek,dalmak
* Curcuna koparmak : Gürültüyle çevreyi karıştırmak
* Curcunaya kalkmak : Kavga ve gürültü çıkarmaya kalkmak
Ç-
* Çabalama kaptan ben gidemem : Boşuna çabalama anlamında.
* Çaçaron : Kavgacı,şirret
* Çağı geçmek : Yaşlanmak
* Çala kalem : Durmaksızın yazarak
* Çehresi atmak : Rengi sararmak
* Çehre uzatmak : Küsmek,somurtmak
* Çek arabanı : Defol anlamında
* Çeşnisine bakmak : Lezzetine bakmak
* Çevir kazı yanmasın : Sözünü çeviren kimseler için söylenir.
* Çıkmaz ayın son çarşambası : Belirsiz ve uzak zaman
* Çiğ süt emmiş olmak : Soysuz ve namussuz olmak
* Çileden çıkmak : Hiddetlenerek sabrın taşması
* Çizmeden yukarı çıkmak : Haddini bilmemek
* Çoban kulübesinde padişah rüyası görmek : Durumuna uygun düşmeyen büyük ve olmayacak hayallere kapılmak
* Çorbada tuzu bulunmak : Emeği geçmiş olmak
* Çömlek hesabı : Baştan savma hesap
* Çöpçatan çatmak : Kısmet olmak
* Çürük tahtaya basmak : Umduğunu bulamamak,aldanmak
D-
* Dağarcıkta bir şey kalmamak : Her şeyi yitirmek
* Dalavere : Oyun,hileli iş
* Davulu yarık : Sır saklamayan,önüne gelene içini döken
* Dekbaz : Hileci
* Demir gibi olmak : Sağlam ve sıhhatte olmak
* Devede kulak : Kıyaslanan şeyler arasındaki orantısızlığı belli etmek için kullanılır.
* Dırdır etmek : Yerli yersiz söylenip durmak
* Dikili ağacı olmamak : Malı mülkü olmamak
* Dili çetrefilli olmak : Rahat ve düzgün konuşamamak
* Dilini zaptetmek : Konuşmamak
* Dişini sökmek : Zararsız hale getirmek
* Dokuz doğurmak : Korkudan ve heyecandan bitmek
* Dolmaları yutmak : Kanmak,aldanmak
* Dostlar alışverişte görsün : Laf olsun diye iş yapanlar için söylenir.
* Döner taşım yok,öter kuşum yok : Hiçbir şeye sahip olmamak
* Dört dirhem bir çekirdek : Şık giyimli kimse
* Dudukuşu : Geveze
* Dümen suyundan gitmek : Karşısındakinin huyuna göre davranmak
* Dünyaya kazık kakmak : Ölmemek
-E-
* Ebussuut Efendi'nin gelini : Eski moda giyinen kadın
* Eceline susamak : Tehlikeli işlere girişmek
* Edepsizliği gündeliğe takılmak : Edepsizliği alışkanlık haline getirmek
* Efendilik yapmak : Saygılı hareket etmek
* Efendizadem : Beyim anlamında bir hitap
* Eğrisi doğrusuna gelmek : Uygunsuz yapılan işin tesadüfen uyumlu bitmesi
* Ekmeği dizinde : Nankör
* Elemtere fiş kem gözlere şiş : Nazar değmesin anlamında
* Eli çabuk : Tez iş gören
* Emeği geçmek : Bir işin yapılmasında yardımcı olmak
* Ensesinde boza pişirmek : Çok eziyet çektirmek
* Ermeni gelini gibi : Daima kırıtan,süzülen kadınlar için yapılan benzetme
* Ervahlarına yuf olsun : Sövgü
* Eski çamlar bardak oldu : Şartlar değişti anlamında kullanılır
* Eşek hoşaftan ne anlar : Anlayışsız,zevksiz insanlar için söylenir.
* Etek belde : Kıvrak ve becerikli
* Ev açmak : Ayrı ev tutmak
* Eyere de gelir semere de : Bütün işlere yarar anlamında
* Ez ez de suyunu iç : Hiç yararı olmayan bir işi tenkit etmek için kullanılır.
* Ezilip büzülmek : Aşırı sıkılgan davranmak
-F-
* Fahiş faize batakçı müşteri : Benzer kişilikteki insanlar birbirini kolay bulur manasında
* Faka basmak : Güç duruma düşmek
* Falcı değilim ya : Ben olacağı bilemem anlamında
* Fare düşse başı yarılır : Bir yerin yoksulluğunu anlatmak için kullanılır.
* Farfara : Ağzında sır tutamayan kimse
* Fasulye gibi kendini nimetten saymak : Kendine olduğundan fazla değer vermek
* Feleğin çemberinden geçmiş : Tecrübeli,bilmiş
* Felekten bir gün çalmak : Eğlenceli bir gün geçirmek
* Ferteği çekmek : Kaçmak
* Fesat kumkuması : Hep kötülük düşünen
* Fıkırdamak : Kesik kesik gülmek
* Fıldır fıldır aramak : Israrla ve telaşla aramak
* Fırın süpürgesi : Zayıf,uzun boylu kimse
* Fincancı katırlarını ürkütmek : Kötü niyetli kişileri ürkütecek hareketlerde bulunmak
* Fitil almak : Öfkeyle parlamak
* Fol yok yumurta yok : Herhangi bir sebep veya ilişki bulunmaması
* Forsu kırılmak : İtibar ve onuru sarsılmak
* Fukara babası : Fakirleri kollayan kimse
* Fütur getirmek : Umutsuzluğa ve çaresizliğe düşmek
G-
* Gafil baş,düşmana eş : İşlerinde hazırlıksız olan insan her zaman zor duruma düşebilir
* Gagasından yakalamak : Zayıf noktasından yakalamak
* Gavur ölüsü : Oldukça ağır
* Gavurun tembeli keşiş,Müslüman'ın tembeli derviş : Kendini büsbütün ibadete verip,dünyadan elini eteğini çeken kişiler için kinaye yollu söylenir.
* Gazali rana : Güzel,hoş ceylan gibi sevgili anlamında
* Geçmişi kandilli : Sövgü
* Gemi aslanı : Gösterişli,işe yaramayan adam
* Geyik etine girmek : Erginleşmek
* Gırtlağından kesmek : Yiyecek parasını kısıtlamak
* Giderayak : Gitmek üzereyken
* Girye bana hande sana : Önce karşısındakini düşünen kimsenin kullandığı bir deyim
* Giydirmek : Azarlamak
* Gök demir,yer bakır : İmkansızlıklar ve umutsuzluklar içinde bulunuşu anlatır.
* Gömlek değiştirmek : Tutum ve görüşlerini değiştirmek
* Göründü Sivas'ın bağları : Gerçekleşmesi beklenen bir şeyin ortaya çıktığına dair olanaklar belirdiğinde kullanılır.
* Göz nuru dökmek : Yapılan işte göz emeği bulunmak
* Güvendiği dağlara kar yağmak : Güveni sarsılmak
-H-
* Habbeyi kubbe yapmak : Önemsiz bir şeyi büyütmek
* Haber vermek : Bildirmek
* Hak getire : Yoktur anlamında
* Halep ordaysa arşın burada : Yapacağını yap anlamında sitem
* Ham ervah : Kara ruhlu kimse
* Hangi peygambere ümmet olacağını şaşırmak : Kimin sözünü ve yolunu tutacağını,ne yapacağını şaşırmak
* Hat çekmek : Önemsememek
* Hatun : Eski zaman beylerinin,hanımlarına olan hitabı
* Haymana öküzü : Hımbıl ve tembel kimse
* Hazır mezarın ölüsü : Hep hazıra konmak isteyen tembel kimseler için kullanılır.
* Her gün papaz pilav yemez : Hep aynı şeyler yapılamaz
* Her işin hakkından gelmek : Her işi başarır olmak
* Her tarakta bezi olmak : Her işle ilgili olmak
* Hesaptan düşmek : Yok saymak
* Hır gür : Kavga
* Hiçe saymak : Hiç değer vermemek
* Hindi gibi kabarmak : Övünmek,böbürlenmek
* Hokka gibi oturmak : Dikilen elbisenin tam üzerine uyması
* Hoşbeş etmek : Sohbet etmek
* Hödük : Görgüsüz,anlayışsız kimse
* Hükümet sürmek : Ülkeyi yönetmek
* Hüt dağı gibi şişmek : Karnı şişmek
I-
* Icığını cıcığını sormak : Bütün ayrıntıları öğrenmek
* Ikına sıkına : Güçlükle
* Ikınıp sıkınmak : İş yapmak için kendini zorlamak
* Ilıca ördeği : Sıcağa ve rahata düşkün
* Irağı yakın etmek : Güçlükleri ortadan kaldırmak
* Irgat gibi çalışmak : Çok çalışmak
* Irgat pazarına döndürmek : Bir yeri dağınık ve karışık hale sokmak
* Isınmak : 1-Alışmak,2-Sevmek
* Isıtıp ısıtıp önüne koymak : Bir konuda ikide bir söz açmak
* Iska geçmek : Atlamak
* Iskartaya çıkmak : Eskimek
* Islak tavuk : Miskin kadın
* Islatmak : Dövmek
* Işık göstermek : Yol göstermek
* Ivır zıvır : Önemsiz şeyler
İ-
* İbibullah sivri külah : Yapayalnız,varlıksız olan kimse
* İbiş gibi : Alığa benzer
* İcabına bakmak : 1-Gerekeni yapmak,2-Ortadan kaldırmak
* İç fırtınasına tutulmak : Morali bozulmak
* İç güveysinden hallice : Durumu şöyle böyle
* İfrit yardağı : Kötülüğe yardımcı olan
* İğne yutmuş : Çok bitkin ve sıkıntılı kişi
* İkisini bir kazana koysan kaynamazlar : Birbirine zıt insanları anlatmak için kullanılır.
* İki yakası bir yere gelmez : Bir türlü düzene kavuşamaz
* İlk göz ağrısı : İlk sevilen
* İmana gelmek : Merhamete gelmek
* İngiliz tabancası gibi kurulmak : Çalım satmak,kasılmak
* İpe un sermek : Gevşemek,bahane uydurup işten kaçınmak
* İp korkusunu boynuna almak : Ölümü göze almak
* İpliği pazara çıkmak : Herkese rezil olmak
* İstemem yan cebime koy : Rüşvet konusunda alay yollu söylenir
* İşi sıkışık olmak : İşi çok ve külfetli olmak
* İtsiz köye dönmek : Sakinleşmek,tenhalaşmak
* İyiden iyiye : Adamakıllı
* İyi gün dostu : İyi günlerde ortaya çıkan
* İzi belirsiz olmak : İz bırakmadan kaybolmak
K-
* Kabak tadıvermek : Devamlı,ısrarlı bıktırmak
* Kabasını almak : Bir yerin temizliğini üstünkörü yapmak
* Kaçın kurrası : Birinin hiçbir oyuna gelmeyecek kadar açık göz, akıllı olduğunu anlatmak için kullanılır.
* Kağıt üzerinde kalması : Bir anlaşmanın resmiyette kalması,tatbik edilmemesi
* Kaleyi içinden fethetmek : Meseleyi karşı taraftan birinin yardımıyla halletmek
* Kalp ağrısı : Aşk acısı
* Kamburu çıkmak : Çok çalışmış olmak
* Kan akıtmak : Kurban kesmek
* Kan çanağı gibi : Çok kızarmış
* Kan ter içinde kalmak : Çok yorulmak
* Kapağı atmak : Gitmek,yerleşmek
* Kapısını aşındırmak : Çok gidip gelmek
* Kara gün dostu : İnsana sıkıntılı günlerinde yardım eden gerçek dost
* Kaşının altında gözün var dememek : Yaptığını beğenmemek,takdir etmemek
* Kedi ile harara girmek : Geçimsiz biriyle ortaklık etmek
* Kendine yontmak : Karşısındakileri düşünmeden kendi çıkarına göre davranmak
* Kıç atmak : Pek istemek
* Kınalar yakmak : Çok sevinmek
* Kimi kimsesi : Yakınları
* Kimseye eyvallah etmemek : Kimseye minnettar kalmamak
* Kimya gibi : Az bulunur
* Kont gibi : Yakışıklı ve şık giyinmiş
* Korkuluk : Gereksiz ve yararsız kimse
* Körün istediği bir göz,Allah verdi iki göz : Hayal ettiğinden daha fazlasına kavuşan kişiler için kullanılır.
* Kör şeytanın işi yok : Hep aksilikle karşılaşan kişiler tarafından sitem yollu olarak kullanılır.
* Kurdu koyunla barıştırmak : Kötü biriyle saf birini uzlaştırmak
* Külçe gibi oturmak : Yorgunlukla çökmek
* Kül yutmak : Kandırılmak,oyuna gelmek
L-
* Laçka olmak : Eskimek,işe yaramaz halde olmak
* Laf altında kalmamak : Karşısındakinin sözünün altında kalmamak
* Laf ebesi : Çok konuşan kimseler için kullanılır.
* Lakke yapmak : Başkasının hakkını çalmak
* Lala paşa eğlendirmek : Nazik kişileri eğlendirmeye çalışmak
* Lamı cimi yok : Bir konu üzerinde itiraz kabul etmediğini bildirmek için kullanılır.
* Leb demeden leblebiyi anlamak : Anlayışlı,zeki olmak
* Leke sıçratmak : Bulandırmak
* Leşini çıkarmak : Kıyasıya dövmek
* Leyleği havada görmek : Çok dolaşanlara söylenir
* Limoni tabiatlı : Mızmız
* Lodosa tutulmuş gibi bocalamak : Ne yapacağını kestirememek
* Lokman hekimin ye dediği : Güzel,tatlı şey
* Lop yumurta : Kaynamış yumurta
* Lügat paralamak : Anlamını bilmediği halde,bilgiç konuşmak
* Lülüye gelmek : Aldanmak
* Lüpe konmak : Değerli bir şeyi emek harcamadan ele geçirmek
M-
* Maça beyi gibi kurulmak : Saygısızca,kasılarak oturmak
* Madrabaz : Çıkarını hileli yollardan sağlayan kimse
* Mahalle çocuğu : Eğitimsiz çocuk
* Makaraya takmak : Alaya almak
* Marsık : Çok esmer kimse
* Merak getirmek : Kara sevdaya tutulmak
* Meryem Ana kandili gibi : Soluk (belirsiz) anlamında
* Meşe odunu : Kaba,anlayışsız adam
* Meydan vermek : Fırsat vermek
* Mısır'daki sağır sultan bile duydu : Duymayan kalmadı anlamında
* Mızrağı çuvala sığdıramamak : Gerçeğin asla saklanamayacağı anlamında kullanılır.
* Mis gibi burnunda tütmek : Çok özlemek
* Miskinler teknesi : Tembellerin toplandığı yer
* Mürai : Art düşünceli kimse
* Mürekkebi kurumamak : Daha pek yeni olmak
* Mürekkep yalamış : Okuyup,yazmış kimse
* Mürüvvetini görmek : İyi ve mutlu günlerini görmek
* Müslüman adam : 1-Dindar kişi,2-Doğruluktan ayrılmayan kimse
N-
* Nabzını yoklamak : Karşısındakinin ne düşündüğünü anlamaya çalışmak
* Nalına mıhına vurmak : Ne yapacağını kestirememek
* Namı nişanı kalmamak : Yok olmak,unutulmak
* Nanpareye muhtaç olmak : Pek yoksul olmak
* Nargile suyu : Tatsız içecek
* Nazı geçmek : İsteği geri çevrilmeyen kimse
* Ne ala memleket : Uygunsuz yapılan işleri kınamak için söylenir
* Neci oluyor : Ne karışıyor anlamında
* Nefsine yedirememek : Bir şeyi hazmedememek,kabul etmemek
* Nevri dönmek : Çok sinirlenip,bunun yüzünden belli olması
* Ne yüzle : Ne cesaretle anlamında
* Nispet vermek : Onu üzecek şekilde gösteriş yapmak
* Nobran : Kaba,sert,kırıcı(kimse)
* Noktası noktasına : Tastamam
* Nuh gemisi : Her çeşit insanın toplandığı yer
* Nuh nebiden kalma : Çok eskiden kalma
* Nur topu gibi : Güzel,şişman,beyaz (çocuk)
* Nur yüzlü : Temiz yüzlü kimse
* Nutku tutulmak : Üzüntüden,korkudan konuşamamak
-O-
* O bir düşeş : O talih sonucu ele geçirilmiştir anlamında
* O gün bugün : O gündenberi
* Oh demek : Rahat etmek
* Ok gibi ciğerine işledi : Yapılan bir hareketin çok üzmesi
* Ok yaydan çıktı : Vazgeçemeyeceği bir işi yapmak
* Olmuş armut gibi eline geçmek : Kolaylıkla,yorulmadan elde etmek
* Onun ipiyle kuyuya inilmez : Güven olmaz anlamında
* Oralı olmamak : Önemsememek
* O saat : O anda
* O tarakta bezi olmamak : İlişkisi olmamak
* Oynak : Hafif meşrep kadın
* Oyun etmek : Hile yapmak,aldatmak
* Oyunun sakalı bitmek : Bitmiş olayları anlatan bu deyim,genellikle Karagöz oyunlarının sonunda kullanılır
Ö-
* Öbür dünyayı boylamak : Ölmek
* Öfke topuğa çıkmak : Çok öfkelenmek
* Öksüz babası : Öksüz ve yoksulları koruyan adam
* Öküz boyunduruğa bakar gibi bakmak : İstemeden,mecburen bakmak
* Ölçüsünü bildirmek : Haddini bildirmek,cezasını vermek
* Ömür adam : Hoşsohbet adam
* Önünü almak : Durdurmak
* Öp babanın elini : Sürpriz bir durum karşısında yaşanan şaşkınlığı anlatmak için kullanılır
* Örümcek kafalı : Eski kafalı,yeniliklere uyum gösteremeyen
* Ötmek : Durmadan anlamlı,anlamsız konuşmak
* Öve öve göklere çıkarmak : Çok övmek
* Öyle başa böyle traş : Alakasız durumları belirtir.
* Özü sözü bir : Verdiği sözleri tutan dürüst kimse
P-
* Pabucuna kum dolmak : Engelle karşılaşmak
* Paçaları sıvamak : Hazırlanmak
* Paha biçmek : Değerini ölçmek
* Pancar kesilmek : Mahcup olup kızarmak
* Paparayı yemek : Paylanmak,azar işitmek
* Paraya para dememek : Kazancı bol olmak
* Para peşin kırmızı meşin : Alışverişin peşin olduğunu anlatır
* Patentasının altına almak : Egemenliği altına almak
* Pestil gibi olmak : Çok yorgun ve halsiz olmak
* Peşkeş çekmek : Bir iş yaptırmak için,kendine ait veya başkasına ait bir şeyi hediye etmek
* Pılı pırtı : Eski püskü,değersiz eşya
* Piç etmek : Bozmak,işe yaramaz hale getirmek
* Pişmiş aşa soğuk su katmak : Yapılmakta olan bir işi bozmak
* Piyasaya düşmek : 1-Çok bulunur olmak,2-Orta malı olmak
* Postal : Düşkün kadın
* Put kesilmek : Sessiz ve hareketsiz kalakalmak
* Püsküllü bela : Kişinin başını derde sokan kişi veya durum
-R-
* Rabbime emanet : Herhangi bir şeyin,kimsenin korumasını tanrıya bırakmak
* Rafta kurabiye var ama size göre değil : İşinize yaramaz anlamında
* Rahat yüzüne hasret kaldı : Huzursuz olmak,rahat edememek
* Ramazan keyfi : Oruç tutanlardaki sinirlilik hali
* Rengi atmak : Çok heyecanlanıp solmak,sararmak
* Rengi olmamak : Silik olmak
* Renk senfonisi : Birbiriyle uyuşan renkler bütünü
* Rest çekmek : Kesinlikle kabul etmemek
* Rızkını taştan çıkarmak : En zor şartlarda bile geçimini sağlamak
* Rufailer karışır : İşin karmaşıklığını anlatır
* Ruhu bile duymaz : Yapılan bir işten hiç haberi olmaz anlamında
* Ruhuna hitap etmek : Herhangi bir şeyden çok etkilenmek
* Rüya gibi : Gelip geçici şeyleri anlatmak için kullanılır
* Rüyasında görse hayra yormaz : Olacağına ihtimal vermemek
* Rüzgar ekip fırtına biçmek : Yapılan kötülüğe karşı daha büyük kötülüğe uğramak
* Rüzgar gelecek delikleri tıkamak : Her türlü tedbiri almak
-S-
* Saat gibi : Düzgün çalışan
* Saat on bir buçuğu çalmak : Yaşı çok ilerlemek
* Sacayak olmak : Üç kişi bir araya gelip çok samimi olmak
* Saçı uzun,aklı kısa : Düşüncesiz,aptal
* Sağlam ayakkabı değil : Güven duyulacak kimse değil, doğruluğu konusunda şüphe duyulur
* Sakala soğan doğramak : 1-Aldatmak,2-hakaret etmek
* Saman gibi : Tatsız,tutsuz
* Sapı silik : Serseri
* Sarı Yahudi : Paraya düşkün kişi
* Sazına bülbül koymak : Çok güzel çalmak
* Sefalar getirdiniz : Eskiden çok kullanılan,hoş geldiniz sözü
* Sel önünden kütük kapmak : Zor bir iş başarmak
* Sen sağ ben selamet : Yapacak bir şey kalmamak
* Sıtma görmemiş ses : Gür ve kalın sesli
* Sidik yarışı : Gerekli gereksiz rekabete girmek
* Söyleye söyleye dilimde tüy bitti : Çok öğüt verdiği halde sözü dinlenilmeyen insanların içinde bulunduğu durumu anlatır.
* Sütüne havale etmek : Karakterine,insanlık duygusuna bırakmak
-Ş-
* Şafak atmak : Korkmak,şaşırmak
* Şahbaz : Becerikli ve çevik
* Şapa oturmak : Çaresiz kalmak
* Şaşkın bakkal : Hesabını şaşıran kimse
* Şerbetli : Kötü işler yapmayı huy edinmiş kimse
* Şeşi beş görmek : İyi görmemek,yanılmak
* Şeytan çekici : Sevimli ve akıllı çocuk
* Şeytan diyor ki : İçinden zararlı bir şeyler yap diyen ses
* Şifayı kapmak : Hastalanmak
* Şimşek gibi : Büyük bir hızla
* Şirret karı : Geçimsiz,huysuz,yaygaracı kadın
* Şom ağızlı : Kötümser,olayları devamlı kötüye yoran kimse
* Şöhreti afakı tutmak : Herkes tarafından bilinir hale gelmek
* Şöyle bir bakmak : 1-Üstünkörü,2-İnceler gibi manalı bakmak
* Şunu bunu bilmem : Mazeret kabul etmem,özür dinlemem
T-
* Taban çekmek : Gitmek
* Tabanvayla gitmek : Yürümek
* Tadını kaçırmak : Zevkini bozmak
* Takıp takıştırmak : Çok süslenmek
* Talihi yar olmak : Şansı yardım etmek
* Tantuna gitmek : 1-Öldürülmek,2-Belaya uğramak
* Tasamın on beşi : Umrumda değil anlamında
* Taş yağar,kıyamet kopar : Felaketli,korkunç zaman
* Taş yürekli : Acıması olmayan kimse
* Tavşan boku : Ne faydası,ne de zararı olan kimse
* Tebeşire peynir bakışlı : İyi göremeyen,şaşı
* Tencere yuvarlanmış,kapağını bulmuş : Birbirine uygun,eşit şeyleri anlatmak için kullanılır.
* Tiği teber şahı levent : Her şeyini tüketmiş kimseleri anlatmak için söylenir.
* Tosunum : Gürbüz kimseler için kullanılır
* Tut kelin perçeminden : Boşuna uğraşma,onda yok anlamında…
* Tüy dikmek : Kötü bir durumu daha çok kötüleştirecek harekette bulunmak
U-
* Ucu dokunmak : Herhangi bir işten zarar görmek
* Uç vermek : Görünmek,yetişmek,belirmek
* Ufağını tefeğini toplamak : Kendine ait ne varsa toplamak
* Ufuk açılmak : Yeni imkanlar belirmek
* Ulan : Nefret,öfke ifade eden bir hitap şekli
* Ulu orta konuşmak : Düşünmeden söylemek,rastgele söylemek
* Ununu elemiş eleğini duvara asmış : Yapacağını yapmış
* Utandınsa yüzüne kalbur tut : Utanmanın gereksizliğini anlatır
* Uyku ölümün kardeşidir : Uyuyan kimsenin dünya ile ilgisi kesilir. Olup bitenden haberi olmaz.
* Uzağı görmek : Bir işin sonucunu,nasıl gelişeceğini önceden tahmin edebilmek.Tedbirli hareket etmek.
* Uzun boylu : Ayrıntıları hesap ederek,etraflıca düşünmek.
* Uzun uzadıya : Çok ayrıntılı olarak
* Uzun yaşın ahiri ölüm : Ne kadar uzun yaşanırsa yaşansın,bütün canlılar bir gün mutlak öleceklerdir
-Ü-
* Ücüğünden cücüğüne : Bütün yönleriyle
* Üç aşağı,beş yukarı : Belirlenmiş bir sayıdan biraz fazla veya biraz az olarak
* Üçe beşe bakmamak : Çok fazla pazarlık etmeden alışveriş yapmak
* Ümidi boşa çıkmamak : Beklediğini,umduğunu bulmak
* Üsküdar dolmuşu gibi birbirinin üzerine : Çok kalabalık yer
* Üst perdeden başlamak : Ağzını bozmak
* Üstünde durmak : Israr etmek
* Üstüne almak : Ödev olarak kabul etmek,bilmek
* Üstüne basmak : Konuya değinmek
* Üstüne varmak : Öfkelendirecek söz veya harekette ısrar etmek
* Üstüne vurmak : Eklemek
* Üstünüze iyilik sağlık : Hastalıkla ilgili konuşurken söylenir
* Üvey evlat muamelesi görmek : Ayrı ve hor görülmek
* Üzerine tuz biber ekmek : Bir kimsenin acısını fazlalaştıracak, derdini derinleştirecek davranışlarda bulunmak
* Üzerinize afiyet : Ben hastayım.Sizi etkilememesini dilerim.
* Üzüm üzüm üzülmek : Çok üzülmek
* Üzüm yemek değil,bekçi dövmek : Önemli işler dururken vakit öldüren kişiler için kullanılır.
-V-
* Vadesi gelmek : Ömrünün sonuna gelmek
* Vakit geçirmek : Gereksiz işlerle uğraşmak
* Vakit nakittir : Zaman en değerli varlığımızdır
* Vara yoğa karışmak : Her şeye karışmak
* Vardığın yer körse,sen de gözünü kapa : İnsanlar,çevresindekiler ile iyi ilişkiler kurmak isterlerse onlara uymak zorundadırlar
* Var kuvveti pazuya vermek : Kolunun kuvvetine güvenmek.
* Vebali boynuna : Günahı ona ait anlamında
* Veledizina : Babası belli olmayan
* Verilmiş sadakası olmak : Bir belayı,kazayı zarar görmeden atlatmak
* Vık dedirtmemek : Ses bile çıkarttırmamak
* Vız gelip tırıs gitmek : Hiç aldırmamak
* Vız gelmek : Önemsiz görünmek,aldırış etmemek
* Vidin kalesi gibi metin olmak : Dayanıklı ve sabırlı olmak
* Voli vurmak : Vurgun vurmak
* Voyvoda kesilmek : Zalim olmak.
* Vur abalıya : Sessiz ve sakin kimselere yapılan zulüm ve haksızlığı belirtmek için kullanılır.
* Vur patlasın çal oynasın : Büyük eğlenceler için söylenir.
* Vurucu güç : Çok etkili silahlarla donatıldığı için savaş gücü yüksek askeri birlik
* Vuslat kıyamete kalmak : Kavuşma ümidi olmamak
* Vücuda getirmek : Var etmek
* Vücudunu ortadan kaldırmak : Öldürmek
Y-
* Yabana atmak : Dikkate almamak
* Yabana söylemek : Saçma ve yersiz konuşmak
* Ya bu deveyi gütmeli,ya bu diyardan gitmeli : Mecburi durumlarda bir işin mutlaka yapılması gerektiğini belirtmek için söylenir.
* Ya devlet başa,ya kuzgun leşe : Büyük bir zafer için her tehlikenin, hatta ölümün bile göze alındığını belirtir.
* Yağmur olsa kimsenin tarlasına yağmaz : Kimseye faydası ve yardımı yoktur anlamında.
* Ya herro,ya merro : Seçim yapılması gereken durumlarda söylenir.
* Yahudi pazarlığı : Kıyasıya yapılan pazarlık
* Yakadan geçirmek : Evlat edinmek
* Yaka paça : Hırpalayarak
* Yalancı pehlivan : Sözde kahraman
* Yalova kaymakamı : Değersiz olduğu halde çalım satan kişilere söylenir.
* Yangın var diye bağırmak : Bir şeyden çok bıkmak,bezmek
* Yaptığını bilmemek : Aklı başında olmamak
* Yediği naneyi kokutmak : Uygunsuzluğunu ortaya koymak
* Yel kayadan ne alır : İmkansız bir durumu belirtmek için kullanılır.
* Yıldırım gibi : Büyük bir hızla.
* Yıldızı parlamak : Şans yüzüne gülmek
* Yiyip bitirmek : 1-Onmaz hale getirmek, 2-Devamlı eziyet etmek
* Yobaz : Kaba,sofu.
* Yolu düşmek : Bir rastlantı sonucu gelmek.
* Yosma : Güzel ve süslü kadın
* Yuf ervahına : Lanet olsun anlamındaki bir karşı çıkma sözü.
* Yüreği geniş olmak : Gamsız olmak,her şeyi kaldırabilmek
* Yürekte var,elde yok : Yetenekli olup,imkansızlıklar yüzünden bunu geliştiremeyen insanlar için söylenir.
* Yüz yüze gelmek : Karşılaşmak
Z-
* Zahmet çekmek : Eziyet ve yorgunluğa düşmek
* Zahmet etmek : Yorulmak.
* Zartalos : Yellenmek
* Zebunu olmak : Birine çok düşkün olmak
* Zehir etmek : Tadını kaçırmak
* Zehir zemberek : Çok acı
* Zembereği boşanmak : Uzun uzun gülmek
* Zerre kadar : Yok denecek kadar
* Zevahiri kurtarmak : Bir işi yarım yamalak yapıp eleştiri almamak
* Zeval bulmak : Yok olmak.
* Zıvanadan çıkmak : Çok öfkelenmek
* Zihne dank etmek : Uzun zamandır anlaşılamayan bir şeyi,herhangi bir olayın araya girmesiyle birdenbire anlamak
* Zil gibi : Parasız ve aç
* Zilleri takıp oynamak : Çok sevinmek
* Zilsiz oynamak : Çok sevinmek
* Zokayı yutmak : Aldatılmak
* Zurnacının karşısında limon yemek : Uygunsuz bir davranışta bulunarak,çalışamaz hale getirmek
* Zurnayı biz çaldık,parsayı o topladı : Haksızlık edip hazıra konanlar için söylenir.
* Züğürt tesellisi : Boş,yersiz avutma
* Zümrüt gibi : Yemyeşil.
|
DERS KİTAPLARIMIZ 
